Nhiều người thường thắc mắc về việc người từng bị cúm A có bị lại không? Đây là một câu hỏi rất thực tế và đáng quan tâm, nhất là khi dịch cúm A thường quay lại theo mùa và lây lan rất nhanh trong cộng đồng. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cơ chế miễn dịch sau khi mắc cúm A, khả năng bị tái nhiễm và cách phòng tránh hiệu quả.
Sau khi mắc cúm A, cơ thể có miễn dịch không?
Khi cơ thể bị virus cúm A tấn công, hệ miễn dịch sẽ lập tức phản ứng để tiêu diệt virus. Quá trình này giúp cơ thể hình thành các kháng thể – là những chất đặc hiệu có khả năng nhận diện và tiêu diệt virus nếu chúng quay trở lại. Đây chính là lý do vì sao nhiều người sau khi khỏi cúm A thường không bị tái phát ngay lập tức.
Tuy nhiên, hệ miễn dịch tạo ra sau khi mắc cúm A không kéo dài vĩnh viễn. Thông thường, kháng thể có thể tồn tại trong vòng vài tháng đến một năm. Sau thời gian đó, nếu không tiếp xúc lại với virus, lượng kháng thể trong cơ thể sẽ giảm dần và không còn đủ mạnh để bảo vệ bạn.
Một điểm quan trọng khác là virus cúm A có khả năng biến đổi rất nhanh. Mỗi năm, virus lại có thể thay đổi cấu trúc bề mặt – nhất là hai loại protein tên là hemagglutinin (H) và neuraminidase (N). Chính sự biến đổi này khiến hệ miễn dịch không thể nhận diện được chủng virus mới, kể cả khi trước đó bạn đã từng mắc cúm A. Chính vì vậy, khả năng từng bị cúm A có bị lại hoàn toàn có thể xảy ra.
Vậy người từng bị cúm A có bị lại không?
Câu trả lời là: Có và các trường hợp người từng bị cúm A có bị lại không hiếm gặp. Có hai lý do chính khiến điều này xảy ra:
- Hệ miễn dịch sau khi mắc cúm A chỉ nhận diện và tiêu diệt đúng chủng virus bạn từng mắc. Nếu bạn từng mắc cúm A chủng H1N1 thì cơ thể sẽ tạo kháng thể chống lại H1N1. Nhưng nếu sau đó bạn tiếp xúc với chủng khác như H3N2 thì bạn vẫn có thể bị nhiễm như bình thường.
- Khả năng bảo vệ của kháng thể sẽ suy giảm theo thời gian. Sau vài tháng đến một năm, lượng kháng thể trong cơ thể sẽ giảm dần nếu không được “nhắc lại” qua tiếp xúc tự nhiên hoặc tiêm vắc xin. Khi kháng thể yếu đi, nguy cơ tái nhiễm cúm A sẽ tăng lên, kể cả với chủng virus cũ.
Đặc biệt, chúng ta cần đặc biệt lưu ý một số nhóm người có nguy cơ tái nhiễm cao hơn. Đó là:
- Trẻ em và người già do hệ miễn dịch yếu
- Người mắc bệnh nền mạn tính như tiểu đường, tim mạch, suy giảm miễn dịch
- Người không được tiêm vắc xin phòng cúm hàng năm
- Người sống trong môi trường đông đúc, tiếp xúc nhiều người (như học sinh, nhân viên y tế, công nhân)
Sau khi mắc cúm A, cơ thể có được miễn dịch với tất cả loại cúm không?
Câu trả lời là không. Khi mắc cúm A, bạn chỉ có miễn dịch với chủng virus cụ thể đã gây bệnh. Tuy nhiên, virus cúm A lại có rất nhiều chủng khác nhau, được phân loại dựa trên cấu trúc HA và NA (ví dụ: H1N1, H3N2…).
Ngoài cúm A, chúng ta còn có thể mắc cúm B và cúm C, 2 loại cúm cũng gây bệnh đường hô hấp. Chính vì vậy, việc miễn dịch với cúm A không bảo vệ bạn khỏi các loại cúm khác.
Cơ thể chống lại cúm A như thế nào?
Khi virus cúm A xâm nhập vào cơ thể, hệ miễn dịch sẽ phản ứng qua nhiều bước. Cụ thể
- Bước 1: Hàng rào đầu tiên là niêm mạc mũi họng và các tế bào miễn dịch tại chỗ. Chúng sẽ cố giữ virus không xâm nhập sâu hơn.
- Bước 2: Nếu virus vượt qua được, các tế bào miễn dịch đặc hiệu như tế bào B sẽ tạo ra kháng thể để tấn công virus. Đồng thời, tế bào T sẽ tiêu diệt những tế bào cơ thể đã bị virus xâm nhập, ngăn không cho virus nhân lên.
- Bước 3: Sau khi khỏi bệnh, một số tế bào B và T sẽ được lưu giữ dưới dạng “tế bào ghi nhớ”. Nhờ đó, cơ thể phản ứng nhanh hơn nếu cùng loại virus quay lại trong tương lai.
Tuy nhiên, như đã nói ở trên, khả năng ghi nhớ này chỉ hiệu quả với chủng virus giống hệt như lần đầu mắc. Nếu virus biến đổi, hệ miễn dịch sẽ cần thêm thời gian để nhận diện và tạo lại phản ứng bảo vệ. Điều này dẫn đến việc bạn từng bị cúm A có bị lại như thường.
Có phải ai từng bị cúm A cũng tái nhiễm nhiều lần?
Không phải ai từng bị cúm A có bị lại nhưng khả năng này là có thật. Trên thực tế, nhiều người có thể mắc cúm A nhiều lần trong đời, đặc biệt nếu không được tiêm phòng hàng năm. Việc tái nhiễm nhiều hay ít phụ thuộc vào nhiều yếu tố:
- Mức độ biến đổi của virus: Nếu virus biến đổi mạnh (xuất hiện chủng mới), nguy cơ tái nhiễm sẽ cao hơn.
- Tình trạng sức khỏe cá nhân: Người có sức đề kháng yếu dễ bị tái nhiễm.
- Tần suất tiếp xúc với virus: Người làm việc trong môi trường có nguy cơ cao, như bệnh viện, trường học, nhà máy, dễ bị phơi nhiễm.
- Thói quen vệ sinh và lối sống: Người thường xuyên rửa tay, đeo khẩu trang, ăn uống đủ chất, ngủ đủ giấc có khả năng phòng bệnh tốt hơn.
Làm sao để phòng ngừa cúm A tái nhiễm?
Việc từng mắc cúm A không có nghĩa là chúng ta sẽ miễn nhiễm hoàn toàn. Dù cơ thể có một phần đề kháng, nhưng khả năng từng bị cúm A có bị lại vẫn có thể xảy ra do virus biến đổi thường xuyên. Vì vậy, để bảo vệ sức khỏe và hạn chế nguy cơ tái mắc, bạn cần thực hiện nhiều biện pháp chủ động dưới đây.
Tiêm vắc xin phòng cúm hằng năm
Tiêm vắc xin cúm là một trong những cách hiệu quả nhất để phòng bệnh và ngừa khả năng bị cúm A có bị lại. Mỗi năm, các nhà sản xuất đều cập nhật vắc xin theo chủng virus mới đang lưu hành, giúp tăng khả năng bảo vệ. Ngoài việc ngăn ngừa nhiễm bệnh, vắc xin còn giúp làm giảm mức độ nghiêm trọng nếu chẳng may bạn bị cúm.
Giữ gìn vệ sinh cá nhân
Vệ sinh cá nhân đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn virus xâm nhập. Chúng ta nên rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đeo khẩu trang ở nơi công cộng và tránh tiếp xúc gần với người nghi bị cúm. Những thói quen đơn giản này giúp giảm đáng kể khả năng lây nhiễm cúm A cũng như các loại bệnh hô hấp khác.
Nâng cao sức đề kháng để
Một cơ thể khỏe mạnh với sức đề kháng tốt sẽ có khả năng chống chọi tốt hơn với virus. Hãy ăn uống đủ chất, bổ sung rau xanh, trái cây, ngủ đủ giấc và vận động thường xuyên. Nhờ đó, nếu từng mắc bị cúm A có bị lại, cơ thể sẽ dễ hồi phục hơn và tránh được các biến chứng nguy hiểm.
Tránh tiếp xúc gần với người nghi ngờ mắc cúm để tránh từng bị cúm A có bị lại
Khi có người thân hoặc đồng nghiệp bị cúm, bạn nên giữ khoảng cách an toàn. Việc sử dụng khẩu trang, hạn chế tiếp xúc trực tiếp và vệ sinh không gian sống thường xuyên sẽ giúp giảm nguy cơ lây lan. Nếu cần chăm sóc người bệnh, hãy thực hiện đúng các hướng dẫn bảo hộ cá nhân.
Nghỉ ngơi và điều trị đúng cách nếu tái nhiễm
Nếu không may bạn bị cúm lại, việc nghỉ ngơi và điều trị kịp thời là rất quan trọng. Uống đủ nước, ăn nhẹ, giữ ấm cơ thể và sử dụng thuốc hạ sốt khi cần thiết sẽ giúp bạn nhanh chóng hồi phục. Trong trường hợp triệu chứng nặng hoặc kéo dài, hãy đến cơ sở y tế để được khám và theo dõi.
Kết luận
Tóm lại, đối với câu hỏi “từng mắc bị cúm A có bị lại không?”, câu trả lời vẫn là có. Nguyên nhân do khả năng miễn dịch không kéo dài vĩnh viễn và do virus cúm thường xuyên biến đổi. Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể chủ động phòng tránh bằng cách tiêm vắc xin cúm mỗi năm, giữ gìn vệ sinh và có các biện pháp nâng cao sức đề kháng.
Cúm A không phải là bệnh quá nguy hiểm với người khỏe mạnh. Tuy nhiên, bệnh có thể gây biến chứng nặng ở trẻ nhỏ, người già và người có bệnh nền. Vì vậy, hiểu rõ cơ chế tái nhiễm và chủ động phòng ngừa là điều rất quan trọng để bảo vệ bản thân và gia đình.
