Tiểu đường thai kỳ có nguy hiểm không? Ảnh hưởng gì đến mẹ và bé?

Theo thống kê cứ 7 phụ nữ mang thai thường có 1 người bị tiểu đường thai kỳ. Căn bệnh này không chỉ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe người mẹ, mà còn gây nguy hại rất lớn đến sự phát triển của thai nhi. Vậy tiểu đường thai kỳ có ảnh hưởng gì đến mẹ và bé? Cùng tìm hiểu ngay nhé.

Tiểu đường thai kỳ là tình trạng rối loạn dung nạp glucose có thể ở bất kỳ mức độ nào, khởi phát hoặc được phát hiện lần đầu tiên khi phụ nữ mang thai. Bệnh thường không có triệu chứng nên khó phát hiện và có thể biến mất sau 6 tuần kể từ khi sinh.

Những mẹ bầu có nguy cơ cao:

• Mẹ bầu bị thừa cân, béo phì.
• Mẹ bầu có tiền sử gia đình có người bị đái tháo đường, đặc biệt là người bị tiểu đường thế hệ thứ nhất.
• Mẹ bầu có tiền sử sinh con ≥ 4kg.
• Mẹ bầu có tiền sử bất thường về dung nạp glucose bao gồm tiền sử đái tháo đường thai kỳ trước, glucose niệu dương tính.
• Mẹ bầu tuổi càng cao thì nguy cơ càng tăng. Phụ nữ mang bầu ≥ 35 tuổi là yếu tố nguy cơ cao của tiểu đường thai kỳ.
• Mẹ bầu có tiền sử sản khoa bất thường: Thai chết lưu mà không rõ nguyên nhân, sẩy thai liên tiếp không rõ nguyên nhân, thai sinh non, thai dị tật.
• Mẹ bầu bị hội chứng buồng trứng đa nang.

Bệnh tiểu đường thai kỳ chiếm khoảng 3-7% tổng số phụ nữ mang thai, gây nên nhiều nguy cơ cho cả mẹ bầu và thai nhi nếu không được theo dõi và điều trị đúng cách.

1. Ảnh hưởng của tiểu đường thai kỳ đối với người mẹ

Mẹ bầu mắc bệnh tiểu đường thai kỳ có thể gây gia tăng tỷ lệ sẩy thai, thai lưu, sinh non, đa ối, tăng huyết áp trong thai kỳ, nhiễm trùng tiết niệu, viêm đài bể thận, hoặc phải mổ lấy thai do không sinh thường được. Về lâu dài, mẹ bầu bị tiểu đường có thể tăng nguy cơ tiến triển thành bệnh tiểu đường typ 2 và các biến chứng liên quan, nguy hiểm nhất là biến chứng tim mạch. Thai phụ bị tiểu đường có nguy cơ xảy ra các tai biến trong suốt quá trình mang thai như:

• Cao huyết áp: Mẹ bầu bị tiểu đường dễ bị tăng huyết áp hơn các thai phụ bình thường. Tăng huyết áp khi mang thai có thể gây ra nhiều biến chứng cho mẹ và thai nhi như: Tiền sản giật, sản giật, suy gan, suy thận, tai biến mạch máu não, thai chậm phát triển trong tử cung, sinh non và tăng tỷ lệ chết chu sinh. Bởi vậy, mẹ bầu khi phát hiện mình bị đái tháo đường thai kỳ cần thường xuyên đo huyết áp, theo dõi cân nặng, tìm protein niệu trong mỗi lần khám thai định kỳ.
• Sinh non: Mẹ bầu bị tiểu đường thường có nguy cơ sinh non cao hơn. Các nguyên nhân dẫn đến sinh non thường do kiểm soát glucose huyết muộn, mẹ bầu bị nhiễm trùng tiết niệu, đa ối, tiền sản giật, tăng huyết áp.
• Đa ối: Mẹ bầu bị tiểu đường thường có dịch ối nhiều bắt đầu thấy từ tuần thứ 26 – 32 của thai kỳ. Dịch ối nhiều sẽ làm tăng nguy cơ sinh non ở thai phụ.
• Sẩy thai và thai lưu: Mẹ bầu bị tiểu đường có thể làm tăng nguy cơ sảy thai tự nhiên. Những mẹ bầu hay bị sẩy thai liên tiếp cần phải được kiểm tra glucose huyết để phát hiện bệnh và can thiệp kịp thời.
• Nhiễm khuẩn niệu: Mẹ bầu bị tiểu đường nếu kiểm soát glucose huyết tương không tốt sẽ làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn niệu. Bệnh có thể không có triệu chứng lâm sàng, nhưng sẽ làm cho glucose huyết tương của mẹ bầu bị mất cân bằng và cần được điều trị ngay. Nếu không được điều trị kịp thời sẽ dễ dẫn tới viêm đài bể thận cấp, gây ra rất nhiều tai biến khác như nhiễm ceton, sinh non, nhiễm trùng ối
• Ảnh hưởng về lâu dài: Phụ nữ có tiền sử tiểu đường thường có nguy cơ cao diễn tiến thành đái tháo đường typ 2 trong tương lai. Hoặc làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường trong những lần mang thai tiếp theo. Họ cũng thường dễ bị béo phì, tăng cân quá mức sau sinh nếu không có chế độ ăn và luyện tập phù hợp.

2. Ảnh hưởng của tiểu đường thai kỳ đối với thai nhi

Tiểu đường thai kỳ cũng ảnh hưởng lớn đến sự phát triển của thai nhi, chủ yếu trong giai đoạn ba tháng đầu và ba tháng cuối thai kỳ. Trong giai đoạn 3 tháng đầu, thai nhi có thể không phát triển, sảy thai tự nhiên, dễ bị dị tật bẩm sinh. Những thay đổi này thường xuất hiện vào tuần thứ 6 – 7 của thai kỳ. Trong giai đoạn 3 tháng giữa, đặc biệt là 3 tháng cuối thai kỳ sẽ xuất hiện hiện tượng tăng tiết insulin của thai nhi, khiến thai nhi tăng trưởng quá mức. Những ảnh hưởng của bệnh đối với thai nhi là:

• Tăng trưởng quá mức và thai to: Hậu quả của việc tăng vận chuyển glucose từ mẹ qua nhau thai là khiến thai nhi tăng trưởng quá mức và thai to. Lượng glucose này sẽ kích thích tụy của thai nhi bài tiết insulin, làm tăng nhu cầu năng lượng của thai nhi, từ đó kích thích thai phát triển quá nhanh.
• Hạ glucose huyết tương và các bệnh lý chuyển hóa ở trẻ sơ sinh: Tình trạng này chiếm khoảng 15% – 25% ở trẻ sơ sinh của các thai kỳ có đái tháo đường. Nguyên nhân là do gan của thai nhi đáp ứng kém với glucagon, gây giảm tân tạo glucose từ gan.
• Bệnh lý đường hô hấp: Hội chứng nguy kịch hô hấp là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ sơ sinh của các thai kỳ có đái tháo đường. Tỷ lệ này chiếm khoảng 10% và có thể phát hiện nhờ các phương tiện đánh giá độ trưởng thành phổi của thai nhi.
• Tử vong ngay sau sinh: Bệnh tiểu đường thai kỳ có thể khiến trẻ bị sinh non hoặc tử vong ngay sau sinh.
• Tăng hồng cầu: Đây là một tình trạng thường gặp ở trẻ sơ sinh của các thai phụ mắc bệnh tiểu đường.
• Vàng da sơ sinh: Quá trình tăng hủy hemoglobin sẽ dẫn đến tăng bilirubin huyết tương gây vàng da ở trẻ sơ sinh. Tình trạng này có thể xảy ra ở khoảng 25% các thai phụ có đái tháo đường thai kỳ.
• Các ảnh hưởng lâu dài: Mẹ bầu mắc tiểu đường có thể làm tăng tần suất trẻ béo phì, khi lớn lên trẻ cũng sớm bị mắc bệnh đái tháo đường type 2, rối loạn tâm thần – vận động. Trẻ sinh ra từ các bà mẹ bị tiểu đường thai kỳ cũng có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường và tiền đái tháo đường tăng gấp 8 lần khi đến 19 – 27 tuổi.

Các mẹ bầu có nguy cơ tiểu đường thai kỳ cao cần thực hiện các xét nghiệm tiểu đường thai kỳ (nghiệm pháp dung nạp glucose đường uống). Đây là phương pháp được dùng để chẩn đoán tiền đái tháo đường và bệnh đái tháo đường thai kỳ, thường được thực hiện giữa tuần thai 24 và 28. Mẹ bầu thường được khuyến cáo nên sử dụng nghiệm pháp dung nạp glucose 75 gam – 2 giờ.

Các bước tiến hành:

• Lần khám 1: Khi mẹ bầu đến khám lần đầu tiên vào 3 tháng đầu thai kỳ, nên thực hiện xét nghiệm glucose huyết tương lúc đói hoặc glucose huyết tương bất kỳ. Nếu glucose huyết tương lúc đói bất thường là ≥ 126 mg% hoặc glucose huyết tương bất kỳ là ≥ 200mg%, chẩn đoán mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ.
• Lần khám tiếp theo: Khi bước vào tuần 24- 28 của thai kỳ, bác sĩ sẽ tư vấn cho thai phụ về tầm soát Đái tháo đường thai kỳ. Tư vấn cho người bệnh về chế độ ăn uống hợp lý để thực hiện nghiệm pháp dung nạp glucose 75 gam – 2 giờ vào lần khám thai định kỳ tiếp theo.

Đối với mẹ bầu bị tiểu thai kỳ, cần phải theo dõi lượng đường trong máu nhiều lần trong ngày. Nếu chỉ số đường huyết cao, mẹ bầu cần thay đổi chế độ ăn uống và tập thể dục theo hướng dẫn của bác sĩ để có thể giúp giảm mức đường huyết.